12 con giáp Trung Quốc: Sự tích, Ý nghĩa và hình ảnh [2023]

12 con giáp Trung Quốc được người Trung Quốc dùng để tính thời gian trong âm lịch. Vậy 12 con giáp của Trung Quốc có ý nghĩa gì? nguồn gốc của 12 con vật, con giáp tiếng Trung khác gì so với Việt Nam và cách đọc, viết tên tiếng Trung của 12 con giáp như thế nào. Cùng tiếng Trung Phượng Hoàng tìm hiểu ngay nhé!

12 con giáp là gì?

12 con giáp là cụm từ được nhắc rất nhiều ở các nước Châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Triều Tiên, Nhật Bản,…Vào các dịp quan trọng như năm mới, cưới hỏi, xây dựng nhà cửa,…người ta thường hỏi tuổi, năm sinh của các con giáp.

Theo văn hóa phương Đông nói chung và Trung Quốc nói riêng, thời gian được tính theo chu kỳ 12 năm, mỗi con vật sẽ tượng trưng cho một năm trôi qua dân gian gọi là con giáp. 12 con giáp là tập hợp của 12 con vật khác nhau, chúng được đánh số thứ tự với mục đích xác định thời gian (ngày, giờ, tháng, năm,..).

Thứ tự xếp hạng của chúng từ 1 đến 12 là: Tý (chuột), Sửu (trâu), Dần (hổ), Mão (mèo/thỏ), Thìn (rồng), Tỵ (rắn), Ngọ (ngựa), Mùi (dê), Thân (khỉ), Dậu (gà), Tuất (chó), Hợi (lợn).

12 con giáp của Trung Quốc có gì khác với Việt Nam

Mão của Trung Quốc chỉ thỏ, còn Việt Nam chỉ mèo

12 con giáp có tên gọi lần lượt là: Tý/Tử, Sửu, Dần, Mão/Mẹo, Thìn/Thần, Tỵ, Ngọ, Mùi/Vị, Thân/Khôi, Dậu, Tuất, Hợi.

Thỏ là động vật rất quan trọng trong văn hóa Trung Quốc. Do vậy, nó được sử dụng để làm biểu tượng của Mão/Mẹo. Tuy nhiên, khi Âm lịch du nhập vào Việt Nam, thỏ được thay thế bằng mèo.

Điều này có thể lý giải vì hình ảnh Mèo thân thiết, phổ biến và gần gũi với người Việt Nam hơn. Cũng có nhiều ý kiến cho rằng, chữ Mão phát âm gần giống với chữ Mèo nên người Việt lấy luôn Mèo làm tên con giáp đại diện.

Thứ tự 12 con giáp Trung Quốc

12 con giáp của Trung Quốc xếp theo thứ tự nào?

Chuột (Tý) là loài vật đứng đầu trong 12 con giáp. Kế đó là Trâu (Sửu), Hổ (Dần), Thỏ (Mão), Rồng (Thìn), Rắn (Tỵ), Ngựa (Ngọ), Dê (Mùi), Khỉ (Thân), Gà (Dậu), Chó (Tuất), Lợn (Hợi)

Cụ thể cách viết và đặc tính hoạt động của từng con vật cũng được sắp xếp theo thứ tự thời gian như sau:

Tý – Chuột

Tiếng Trung: Tý – 子 (zǐ) = Chuột – láoshǔ (老 鼠)

Chú thích: Thời gian từ 23 giờ đêm đến 1 giờ sáng hôm sau chuột hoạt động mạnh nhất.

Sửu – Trâu

Tiếng Trung: Sửu 丑 (chǒu) = Trâu (ngưu) – níu (牛)

Chú thích: Rạng sáng từ 1 đến 3 giờ trâu thường ăn cỏ đêm. Người nông dân cũng dậy treo đèn cho trâu ăn và chuẩn bị để đi cày.

Dần – Hổ

Tiếng Trung: Dần – yín (寅) = Hổ (cọp – lão hổ) – láohǔ (老 虎)

Chú thích: Trời hửng sáng (bình minh) từ  3 đến 5 giờ sáng là lúc hổ đi ăn mồi hung hãn, nguy hiểm nhất.

Mão – Thỏ

Tiếng Trung: Mão – mǎo (卯) = Thỏ (thố tử) – tùzi (兔子).

Chú thích: Mặt trời mới mọc, ngày mới bắt đầu từ 5 giờ đến 7 giờ sáng. Thỏ ra khỏi hang để ăn cỏ còn đọng hơi sương.

Thìn – Rồng

Tiếng Trung: Thìn – chén (辰) = Rồng (Long) – lóng (phồn thể: 龍; giản thể: 龙)

Chú thích: Từ 7 đến 9 giờ sáng cổ nhân gọi là thời gian ăn điểm tâm. Lúc này thường hay có sương mù bay, mặt trời mọc ngày càng đi lên, tương truyền chính là rồng cưỡi mây đạp gió.

Tỵ – Rắn

Tiếng Trung: Tỵ – sì (巳) = Rắn (xà) – shé (蛇)

Chú thích: Buổi sáng từ 9 giờ đến 11 giờ, sương mù tản mất, mặt trời chiếu sáng chói chang. Đây là thời điểm rắn không hại người.

Ngọ – Ngựa

Tiếng Trung: Ngọ – wǔ (午) = Ngựa (mã) – mǎ (馬)

Chú thích: Buổi trưa từ 11 giờ đến 13 giờ chiều, thời cổ ngựa hoang không bị thuần phục, chạy khắp nơi hí. Bờm ngựa tung bay tựa như mặt trời cháy rực ban trưa.

Mùi – Dê

Tiếng Trung: Mùi – wèi (未) = Dê (dương) – yáng (羊)

Chú thích: Khoảng thời gian từ 13 giờ đến 15 giờ chiều rất thích hợp để đi chăn dê. Có nơi còn gọi là “Dê ra sườn núi”.

Thân – Khỉ

Tiếng Trung: Thân – shēn (申) = Khỉ (hầu tử) – hóuzi (猴子)

Chú thích: Thời gian từ 15 giờ đến 17 giờ chiều, mặt trời trải rộng, dần ngả về phía Tây. Khỉ lúc này vui mừng kêu hót, hú theo bầy đàn.

Dậu – Gà

Tiếng Trung: Dậu – yǒu (酉) = Gà (kê) – jī (phồn thể: 雞 – giản thể 鸡)

Chú thích: Mặt trời xuống núi từ 17 giờ đến 19 giờ, gà lên chuồng đi ngủ.

Tuất – Chó

Tiếng Trung: Tuất – xū (戌) = Chó (cẩu) – gǒu (狗)

Chú thích: Thời gian từ 19 giờ đến 21 giờ tối, loài người vất vả cả ngày nên chuẩn bị nghỉ ngơi. Chó ngồi trước cửa nhà canh giữ, cùng người tuần tra trước khi đi ngủ.

Hợi – Lợn

Tiếng Trung: Hợi – hài (亥) = Lợn (heo) – zhū (猪)

Chú thích: Đêm tối từ 21 giờ đến 23 giờ, mọi người dừng hoạt động, yên giấc ngủ ngon. Lúc này đêm khuya yên tĩnh, nghe được tiếng lợn ủn máng. (Cũng có nơi giải thích đây là thời điểm lợn ngủ say nhất).

Xem thêm: “12 Con giáp và những ngày sinh đem lại may mắn”

Hình ảnh 12 con giáp Trung Quốc 2023

Sự tích 12 con giáp Trung Quốc

Truyền thuyết về 12 con giáp Trung Quốc có nhiều dị bản

Về nguồn gốc ra đời của 12 con giáp, truyện cổ Trung Quốc có lưu truyền nhiều dị bản. Cốt truyện của các dị bản này cũng khá giống nhau:

Thuở xa xưa, loài người chưa biết cách tính toán và phân biệt thời gian của ngày tháng năm. Ngọc Hoàng bèn nghĩ ra một cách, đó là chọn 12 con vật để đặt tên cho từng năm. Nhưng trời đất rộng lớn, có hàng trăm hàng nghìn loài vật, con vật nào cũng muốn được chọn, được xếp đầu tiên trong 12 con giáp.

Ngọc Hoàng suy nghĩ rất lâu và quyết định tổ chức một cuộc thi, tất cả các loài vật đều được thử sức. Cuộc thi yêu cầu các con vật phải băng qua chướng ngại vật, núi cao, rừng sâu, sông rộng để xem ai về đích trước.

Chuột và mèo ranh mãnh, bèn tìm cách lừa trâu. Chúng xin trâu cho đi nhờ và hứa để cho trâu thắng. Tuy nhiên, khi cả 3 gần tới tích, chuột đẩy mèo xuống nước và nhảy về trước trâu. Vì vậy mà trâu chỉ được xếp thứ 2 trong 12 con giáp, còn chuột được đứng đầu.

Mặc dù hổ là chúa tể muôn loài, mạnh mẽ là thế nhưng cũng chỉ về đích thứ 3. Thỏ nhờ sự giúp đỡ của các con vật khác cũng nhanh chóng giành được vị trí số 4.

Loài rồng biết bay nhưng do phải thực hiện nhiệm vụ nên đành xếp vị trí thứ 5. Kế đó là rắn, ngựa, dê, khỉ, gà, chó. Còn lợn do ham ăn ham ngủ nên chỉ vớt vát được vị trí cuối cùng.

Vậy tại sao mèo không có trong danh sách? Vì mèo là loài sợ nước, sau khi suýt chết đuối lên được bờ thì mọi người đã đang ăn mừng. Đó cũng là lý do vì sao chuột là kẻ thù của mèo. Từ đó về sau, hễ chuột gặp mèo là đuổi bắt cho tới chết.

Ý nghĩa Can và Chi trong 12 con giáp

Trong tiếng Trung 12 con ở đời sống thực tế được gọi là hệ Can Chi gắn liền với cái tên của 12 loài vật khác nhau.

Can là gì?

Can được hiểu là Thiên Can (tiếng Hán: 天干; pinyin: tiāngān) hay còn gọi với cái tên là Thập Can (tiếng Hán: 十干; pinyin: shígān). Sở dĩ có cái tên ấy là do có đúng mười (10) can khác nhau. Can cũng còn được phối hợp với Âm-Dương và Ngũ hành.
Năm kết thúc bằng con số nào thì Can sẽ tương ứng với số đó.

Số	Can	Việt	Âm – Dương	Hành
0	庚	Canh	Dương	Kim
1	辛	Tân	Âm	Kim
2	壬	Nhâm	Dương	Thủy
3	癸	Quý	Âm	Thủy
4	甲	Giáp	Dương	Mộc
5	乙	Ất	Âm	Mộc
6	庚	Canh	Dương	Kim
7	辛	Tân	Âm	Kim
8	壬	Nhâm	Dương	Thủy
9	癸	Quý	Âm	Thủy

Chi là gì?

Có đúng 12 chi nên Chi được hiểu với tên gọi Địa Chi (地支; dìzhī) hay Thập Nhị Chi (十二支: shíèrzhī). Tương ứng với 12 chi đại điện cho 12 con vật của cung hoàng đạo Trung Quốc nhằm để chỉ phương hướng, bốn mùa trong năm, ngày, tháng, năm và giờ ngày xưa.

Số	Chi	Tiếng Việt	Tiếng Trung	Âm-Dương	Hoàng đạo
1	子	Tý	zǐ	Dương	Chuột
2	丑	Sửu	chǒu	Âm	Trâu
3	寅	Dần	yín	Dương	Hổ
4	卯	Mão	mǎo	Âm	Mèo
5	辰	Thìn	chén	Dương	Rồng
6	巳	Tỵ	sì	Dương	Rắn
7	午	Ngọ	wǔ	Dương	Ngựa
8	未	Mùi	wèi	Âm	Dê
9	申	Thân	shēn	Dương	Khỉ
10	酉	Dậu	yǒu	Âm	Gà
11	戌	Tuất	xū	Dương	Chó
12	亥	Hợi	hài	Âm	Lợn

Can và Chi sẽ dùng trong trường hợp hỏi về tuổi âm.
Trong tiếng Trung công thức để nói tuổi âm là Can + Chi
VD: năm 1999 : 己卯  / Jǐ mǎo / : Kỷ Mão

Năm Nhâm Dần trong tiếng Trung là: 壬寅  / Ren Yin /

Tên tiếng Trung của 12 con giáp

Cách đọc tên của 12 con giáp trong tiếng Trung
十二生肖   / Shí’èr shēngxiào /

Từ vựng tiếng Trung về 12 con giáp

Bỏ túi ngay danh sách từ vựng tiếng Trung cơ bản dưới đây bạn nhé!

Tiếng Việt	Tiếng Trung	Hán Tự	Hán Việt	Tiếng Trung	Hán Tự
Chuột	Shǔ	鼠	Tý	zǐ	子
Trâu	niú	牛	Sửu	chǒu	丑
Hổ	Hǔ	虎	Dần	yín	寅
Thỏ	Tù	兔	Mão	mǎo	卯
Rồng	Lóng	龙	Thìn	chén	辰
Rắn	Shé	蛇	Tỵ	sì	巳
Ngựa	Mǎ	马	Ngọ	wǔ	午
Dê	Yáng	羊	Mùi	wèi	未
Khỉ	Hóu	猴	Thân	shēn	“]申
Gà	Jī	鸡	Dậu	yǒu	酉
Tuất	Gǒu	狗	Tuất	xū	戌
Heo	Zhū	猪	Hợi	hài	亥

Từ vựng tiếng Hán về tính cách của 12 con giáp

Tương ứng với mỗi con vật có một tính cách khác nhau. Chúng ta sẽ cùng học từ vựng tiếng Trung về đặc tính của 12 con này nhé!

Tý 利索  / lìsuǒ / Nhanh nhẹn, hoạt bát
Sửu 勤奋  / qínfèn / chăm chỉ, siêng năng
Dần 果断  / Guǒduàn / Quyết đoán, mạnh mẽ
Mão 乐观  / Lèguān / Lạc quan; 明智  / míngzhì / Khôn ngoan
Thìn 理智  / lǐzhì / Có lý trí
Tỵ 明智  / míngzhì / khôn ngoan, kiên nhẫn
Ngọ 大胆  / Dàdǎn / Mạnh dạn
Mùi 温和  / Wēnhé / Hòa nhã
Thân 调皮/淘气  / Tiáopí / táoqì / Nghịch ngợm, bướng bỉnh
Dậu 豪爽  / thẳng thắng
Tuất 忠诚  / zhōngchéng / trách nhiệm, trung thành 耿直  / gěng zhí / trung thực
Hợi 善良  / Shànliáng / hiền lành, dễ chịu

Cách tính thời gian theo 12 con giáp tiếng Trung

Tương truyền việc tính giờ, thời gian cũng liên quan đến tập tính của 12 loài vật. Mỗi con giáp đều có ý nghĩa và tượng trưng cho một khung giờ, thời gian trong năm nhất định. Gắn với khung thời gian ấy mỗi con vật sẽ biểu hiện ra những đặc trưng khác biệt nhất chẳng hạn con lợn ngủ say nhất còn chuột thì hoạt động mạnh mẽ nhất.

Tháng	Tháng(Con giáp)	Giờ	Tiếng Trung	Thời gian
Tháng Giêng	Tháng Dần	Tý	子时	23:00–00:59
Tháng Hai	Tháng Mão	Sửu	丑时	1:00– 2:59
Tháng Ba	Tháng Thìn	Dần	寅时	3:00– 4:59
Tháng Tư	Tháng Tỵ	Mão	卯时	5:00– 6:59
Tháng Năm	Tháng Ngọ	Thìn	辰时	7:00– 8:59
Tháng Sáu	Tháng  Mùi	Tỵ	巳时	11:00–12:59
Tháng  Bảy	Tháng Thân	Ngọ	午时	9:00–10:59
tháng Tám	Tháng Dậu	Mùi	未时	13:00–14:59
Tháng Chín	Tháng Tuất	Thân	申时	15:00–16:59
Tháng Mười	Tháng Hợi	Dậu	酉时	17:00–18:59
Tháng Mười Một	Tháng Tý	Tuất	戌时	19:00–20:59
Tháng Mười Hai	Tháng Sửu	Hợi	亥时	21:00–22:59

Cách hỏi tuổi và cầm tinh con gì trong 12 con giáp

Cách hỏi tuổi con gì trong tiếng Trung và người cầm tinh con gì thường là những đoạn hội thoại có thể gặp bất kỳ đâu trong cuộc sống của người dân Trung Quốc. Vì vậy đoạn hội thoại sau đây sẽ rất bổ ích cho những ai đang muốn học cách giao tiếp về chủ đề tiếng Hán của 12 con giáp nhé!
Ví dụ:
Khi được hỏi về độ tuổi:

A: 你今年多少岁？  / Nǐ jīnnián duōshǎo suì? /
Bạn năm nay bao nhiêu tuổi?
B: 我今年23岁。  / Wǒ jīnnián 23 suì /
Tôi năm nay 25 tuổi.

Hỏi về bạn cầm tinh con gì?

Trường hợp trả lời tuổi bằng con giáp, thường dùng mẫu câu. 我属….  / Wǒ shǔ…/ Tôi tuổi

Ví dụ tuổi thìn trong tiếng Trung: 我属龙  / Wǒ shǔ lóng /

Áp dụng vào mẫu hội thoại:

A: 你属什么？  / Nǐ shǔ shénme? / Bạn cầm tinh con gì ?
我属龙。  / Wǒ shǔ lóng / Tôi cầm tinh con rồng.

Vậy năm 2022 là năm Nhân Dần tiếng Trung là gì? Cách đọc tuổi như thế nào?

Lúc này bạn sẽ dùng mẫu câu:

我也, 我属寅   / Wǒ yě, Wǒ shǔ yín/ Còn tôi, cầm tinh con Hổ.

Trên đây tiếng Trung Phượng Hoàng đã giới thiệu cho bạn tất tần tật về cách đọc, viết 12 con giáp, can và chi trong 12 con giáp cũng như áp dụng vào đoạn hội thoại về tuổi trong tiếng Trung. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn nhiều kiến thức trong quá trình học tiếng Trung! Hãy luôn đồng hành cùng Phượng Hoàng Chinese để xem thêm nhiều kiến thức bổ ích nhé.